Do II edycji Nagrody Przewroty napłynęło aż 230 zgłoszeń z całej Polski! Znalazły się tam inicjatywy realizowane w miastach, lasach, w szkołach i na uczelniach, w szpitalach, muzeach, pracowniach artystycznych i organizacjach pozarządowych. Ich najmłodszymi odbiorcami są przedszkolaki, a najstarszymi – seniorzy. Spośród wszystkich zgłoszeń kapituła wewnętrzna, składająca się z ekspertek i ekspertów Centrum Nauki Kopernik, wyłoniła 10 najbardziej inspirujących, innowacyjnych i imponujących zgłoszeń.
Inicjatywy ogólnopolskie
- Kurs dokształcający dla położnych "Poradnictwo w okresie transformacji menopauzalnej" (Kulczyk Foundation)
- Otwarci na zmianę (Fundacja Zwolnieni z Teorii)
- Program edukacyjny School Living Lab (Fundacja Code For Green)
- Punkt Zwrotny — wsparcie rówieśnicze ratuje życie (Fundacja OFF School)
- Uczniu, znaj swoje prawa w PJM! (Stowarzyszenie Umarłych Statutów, Fundacja Głuche Miasto)
Kurs dokształcający dla położnych „Poradnictwo w okresie transformacji menopauzalnej”
Kulczyk Foundation
Kurs „Poradnictwo w okresie transformacji menopauzalnej” to program skierowany do położnych z całej Polski, który ma na celu przygotowanie ich do wspierania kobiet w wieku 40–55 lat w okresie okołomenopauzalnym. Uczestniczki kursu zdobywają aktualną wiedzę medyczną i praktyczne umiejętności, pozwalające im prowadzić edukację zdrowotną zarówno wśród pacjentek, jak i innych położnych. Program odpowiada na niedobór specjalistycznej wiedzy dotyczącej menopauzy w edukacji medycznej, oferując kompleksowe szkolenie w zakresie zdrowia fizycznego, emocjonalnego i psychologicznego kobiet. Kurs składa się z pięciu modułów tematycznych, obejmujących m.in. zdrowie uroginekologiczne, seksualność oraz wsparcie emocjonalne.
Inicjatywa promuje zmianę stereotypowego postrzegania roli położnych, podkreślając ich kompetencje w opiece nad kobietami na każdym etapie życia. Kurs jest krokiem w kierunku systemowego rozwiązania i odpowiedzią na zmiany demograficzne w polskim społeczeństwie – w przyszłości może stać się standardowym świadczeniem gwarantowanym dla kobiet w ramach podstawowej opieki zdrowotnej.
WWW: https://menopauzabeztabu.org.pl/kurs-dla-poloznych/
Otwarci na zmianę
Fundacja Zwolnieni z Teorii
„Otwarci na zmianę” to kampania społeczna z Prymusem w roli głównej. Prymus to robot zasilany sztuczną inteligencją, który skutecznie wypełnił arkusz maturalny z języka polskiego. Wynik 62% uzyskany przez AI, wyższy od średniej maturzystów w 2024 roku (61%), stanowi mocny argument na rzecz konieczności rewizji dotychczasowych metod nauczania.
Kampania ma na celu zwrócenie uwagi na potrzebę dokonania zmian w systemie edukacji – tak, by system ten przygotowywał młode osoby do mierzenia się z wyzwaniami współczesnego świata, takimi jak kryzys klimatyczny, rosnące nierówności czy rozwój technologii. W ramach projektu powstał list otwarty zaadresowany do liderów opinii i decydentów z sektora edukacji, który wzywa do zmiany podejścia w nauczaniu. Zamiast gromadzenia wiedzy proponuje on skupienie się na rozwoju kompetencji (m.in. myślenia krytycznego, kreatywności, umiejętności współpracy czy adaptacji do nowych warunków). „Otwarci na zmianę” to inicjatywa tworząca przestrzeń do dyskusji o przyszłości edukacji i konieczności dostosowania jej do nowych wyzwań.
WWW: https://otwarcinazmiane.pl/
Program edukacyjny School Living Lab
Fundacja Code For Green
Program „School Living Lab” działa od 2018 roku, angażując uczniów i nauczycieli w tworzenie praktycznych rozwiązań odpowiadających na zmiany klimatu. Uczniowie, wykorzystując technologie cyfrowe i metodę design thinking, samodzielnie diagnozują lokalne problemy środowiskowe, projektują oraz testują innowacyjne rozwiązania, takie jak aplikacja do monitorowania zużycia wody, ławka solarna, interaktywny kosz na śmieci, czujnik nawadniania czy system ostrzegania przed powodzią. W procesie tym rozwijają nie tylko umiejętności cyfrowe, ale również inne kluczowe kompetencje XXI wieku – krytyczne myślenie, współpracę, kreatywność i umiejętności cyfrowe.
„School Living Lab” to również przestrzeń do współpracy młodzieży z naukowcami i praktykami branżowymi. Program wspiera nauczycieli w prowadzeniu zajęć o tematyce środowiskowej, zapewniając trwałość edukacji klimatycznej w szkołach. Wzięło w nim już udział ponad 1000 uczniów i uczennic oraz 18 nauczycieli i nauczycielek w różnych miejscowościach w Polsce.
WWW: https://www.cfg.edu.pl/school-living-lab/
Punkt Zwrotny — wsparcie rówieśnicze ratuje życie
Fundacja OFF School
„Punkt Zwrotny” koncentruje się na zdrowiu psychicznym młodzieży w szkołach ponadpodstawowych i ma na celu zapobieganie samobójstwom poprzez edukację i budowanie świadomości na temat zdrowia psychicznego i wsparcia rówieśniczego. Inicjatywa oferuje przystępne scenariusze lekcji, które umożliwiają młodym ludziom przygotowanie się do udzielania podstawowego wsparcia swoim rówieśnikom. Materiały są tworzone w sposób merytoryczny, a jednocześnie łatwy do wykorzystania, co zachęca nauczycieli i uczniów do podejmowania tematyki dobrostanu psychicznego w praktyce.
Inicjatywa wspiera edukację rówieśniczą (ang. peer-to-peer education), angażując młodzież w prowadzenie zajęć na temat zdrowia psychicznego w swoich klasach i szkołach. Taka forma działania służy dialogowi międzypokoleniowemu i wzmacnia poczucie sprawczości młodych ludzi, pozytywnie wpływając na ich samoocenę. Jest to prosta i efektywna forma aktywizmu, która ma ogromny wpływ na życie młodych osób – dosłownie ratuje życie.
WWW: https://wsparcierowiesnicze.edu.pl/
Uczniu, znaj swoje prawa w PJM!
Stowarzyszenie Umarłych Statutów, Fundacja Głuche Miasto
Każdy człowiek, niezależnie od języka, jakim się posługuje, ma prawo do pełnego dostępu do informacji o swoich prawach. Tymczasem osoby z niepełnosprawnościami słuchu, w tym osoby g/Głuche, często nie mają możliwości zapoznania się z przysługującymi im prawami. Wynika to z trudności w nauce języka polskiego, który znacząco różni się od wizualno-przestrzennego Polskiego Języka Migowego (PJM). W efekcie osoby g/Głuche są często odcięte od wiedzy na temat swoich podstawowych praw, takich jak prawa człowieka, dziecka czy ucznia.
Inicjatywa „Uczniu, znaj swoje prawa w PJM!” odpowiada na te potrzeby, tłumacząc skomplikowane treści prawnicze na Polski Język Migowy w sposób zrozumiały dla młodych odbiorców. Projekt skierowany jest do niesłyszących i słabosłyszących uczniów i uczennic oraz ich rodziców i nauczycieli. W ramach działań powstały filmy w PJM, które wyjaśniają prawa uczniów oraz instrukcje dotyczące podejmowania interwencji w sytuacjach ich łamania. Uczniowie otrzymali także wzory pism do szkół i kuratoriów oraz wsparcie w ich uzupełnianiu. Inicjatywa wzmacnia sprawczość osób g/Głuchych, zapewniając im dostęp do wiedzy i narzędzi umożliwiających skuteczne dochodzenie swoich praw.
WWW: https://youtu.be/Ci_peXSvcXA?si=cFc4qv9qrxWhhzM6
Inicjatywy lokalne
- Centrum Aktywności Młodzieży w Krośnie (Biuro Wystaw Artystycznych w Krośnie)
- MIASTO (dla) DZIECI — DZIECI MAJĄ GŁOS! Wystawa oraz akcje twórcze z młodymi mieszkańcami Szczecina i regionu (Galeria sztuki dla dzieci i młodzieży TWORZĘ SIĘ)
- Od kontroli do odpowiedzialności (II LO im. Jana Matejki w Siemianowicach Śląskich)
- Pracownia Pomysłów (Fundacja Szczęśliwe Dzieciństwo – Ośrodek Młodzieżowy nr 2 „Bliźniak”)
- Zielone Kompetencje Przyszłości i nowe technologie w branży hutnictwa — interpretacja i implementacja przez sektor kultury (Muzeum Hutnictwa w Chorzowie)
Centrum Aktywności Młodzieży w Krośnie
Centrum Aktywności Młodzieży (CAM) to miejsce tworzone dla młodzieży (w wieku 13–25 lat) i – wspólnie z młodzieżą. Inicjatywa powstała w odpowiedzi na brak bezpiecznej i ogólnodostępnej przestrzeni miejskiej, w której młodzi ludzie mogliby się spotykać (wcześniej młodzież gromadziła się pod arkadami rynku, co często kończyło się interwencjami straży miejskiej). Dzięki mediacjom i współpracy z samorządem, w odnowionej zabytkowej piwnicy Biura Wystaw Artystycznych stworzono taką enklawę, łączącą funkcje społeczne i kulturalne. CAM działa na zasadach otwartości i szacunku i jest otwarty dla młodzieży z różnorodnych środowisk. Oferuje miejsce do odpoczynku, realizacji projektów artystycznych i obywatelskich oraz budowania relacji przy wsparciu tutorów i psychologa.
Inicjatywa wyróżnia się partycypacyjnym modelem — to swoisty hub dla lokalnych działań młodzieżowych i oddolnych inicjatyw — i opiera się na edukacji pozaformalnej łączącej sztukę z aktywizmem społecznym. CAM jako instytucja kultury odznacza się także systemową współpracą z samorządem i praktyką włączania odbiorców w działania, co może stać się inspiracją dla innych miast.
WWW: https://camkrosno.pl
MIASTO (dla) DZIECI — DZIECI MAJĄ GŁOS! Wystawa oraz akcje twórcze z młodymi mieszkańcami Szczecina i regionu
Galeria sztuki dla dzieci i młodzieży TWORZĘ SIĘ w Szczecinie
Jak mogłoby wyglądać miasto dostosowane do dzieci? Inicjatywa „MIASTO (dla) DZIECI” stawia je w centrum działań artystycznych i społecznych. W ramach tej inicjatywy młodzi mieszkańcy i mieszkanki regionu (w wieku 5–12 lat) współtworzyli wystawę będącą przestrzenną makietą miasta. Projektując ją, dzieci mogły wprowadzać zmiany w transporcie, układzie ulic czy przeznaczeniu budynków. Projekt obejmował także warsztaty, spacery badawcze, kąpiele leśne i minifestiwal, podczas którego park zamienił się w przestrzeń artystycznych eksperymentów i działań twórczych. Działania te promowały współpracę międzypokoleniową oraz prawo dzieci do zabawy, odpoczynku i życia w zielonym, bezpiecznym mieście.
Inicjatywa wyróżnia się innowacyjnymi formami partycypacji – dzieci nie tylko same tworzyły, ale także współdecydowały o kształcie wystawy i wydarzeń. Zorganizowano m.in. (nie)konkurs MIASTO MARZEŃ, popularyzujący postawy twórcze bez rywalizacji, oraz premierę teledysku-manifestacji, słuchowiska i animacji stworzonych przez młodych uczestników we współpracy z artystami. Inicjatywa zmienia tradycyjny model relacji mistrz–uczeń na wspierający i partnerski, budując mosty między światem dzieci a dorosłych.
WWW: http://www.tworzesie.pl/
Od kontroli do odpowiedzialności
II LO im. Jana Matejki w Siemianowicach Śląskich
Inicjatywa „Od kontroli do odpowiedzialności” wprowadza innowacyjny sposób nauczania matematyki, oparty na ocenianiu kształtującym i pracy zespołowej. Projekt rezygnuje z tradycyjnych ocen na rzecz informacji zwrotnej, która wskazuje poziom opanowania materiału (N – niewystarczający, W – wystarczający, K – kompletny). Uczniowie raz w semestrze piszą diagnozę, na podstawie której generowana jest ocena końcowa. Dzięki temu młodzież skupia się na procesie uczenia się, a nie na wynikach, co pomaga zminimalizować stres i lęk związany z ocenianiem, a także sprawia, że lekcje stają się bardziej praktyczne i angażujące. Projekt zakłada również zmianę aranżacji przestrzeni edukacyjnej, tak by osoby uczące się mogły swobodnie poruszać się po klasie w trakcie zajęć. W sali matematycznej pojawiły się mobilne stoliki oraz dwustronna tablica, a część ścian pomalowano farbą kredową, co umożliwia uczniom nieskrępowaną pracę zespołową i zapisywanie rozwiązań w różnych miejscach.
Takie podejście rozwija kluczowe kompetencje przyszłości: współpracę, autonomię i kreatywność. Choć inicjatywa obejmuje obecnie jedynie trzy klasy, stanowi przykład rozpoczęcia wartościowej zmiany systemowej, która może być wdrażana stopniowo w innych szkołach. To „mała iskierka” pokazująca, że do wprowadzenia innowacji wystarczy niekiedy tylko jeden odważny i zaangażowany nauczyciel.
WWW: https://mateja.edu.pl/
Pracownia Pomysłów
Fundacja Szczęśliwe Dzieciństwo – Ośrodek młodzieżowy nr 2 „Bliźniak” w Lublinie
„Pracownia Pomysłów” to przestrzeń stworzona w Ośrodku Młodzieżowym nr 2 „Bliźniak” w Lublinie, w której od 2015 roku odbywają się regularne zajęcia techniczne skierowane do dzieci z rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym. Działanie to daje młodym uczestnikom i uczestniczkom możliwość zdobycia praktycznych umiejętności poprzez pracę metodą projektu, z naciskiem na środowisko, a także rozwija ich kreatywność i poczucie sprawczości.
Ważnym momentem każdego projektu jest prezentacja efektów pracy – skonstruowanego przedmiotu lub stworzonego filmiku – przed rodzicami i lokalną społecznością. Taka celebracja sukcesu wzmacnia poczucie wartości dzieci, uświadamia im zdobyte kompetencje i pokazuje sens ich wysiłków. Inicjatywa nie tylko wspiera rozwój młodych ludzi, pokazując, że nawet trudny start w życiu nie wyklucza twórczego działania, ale również buduje więzi w lokalnej społeczności.
WWW: https://www.youtube.com/@pracownia-pomyslow
Zielone Kompetencje Przyszłości i nowe technologie w branży hutnictwa — interpretacja i implementacja przez sektor kultury
Muzeum Hutnictwa w Chorzowie
Interdyscyplinarna inicjatywa edukacyjna, której celem było wyposażenie uczniów i studentów w konkretne umiejętności, umożliwiające skuteczne wdrażanie innowacyjnych rozwiązań wspierających Zielony Ład i neutralizację wpływu przemysłu ciężkiego na klimat. W zadaniu wykorzystano metodę nauczania kaskadowego: studenci i studentki wiodących uczelni technicznych zdobyli w praktyce zielone kompetencje, które następnie w formie warsztatów przekazali uczniom i uczennicom szkół z woj. śląskiego i małopolskiego.
W ramach zadania powstało 40 ogólnodostępnych scenariuszy zajęć warsztatowych dla szkół średnich, a także publikacja podsumowująca. Inicjatywa wzmocniła międzysektorowe partnerstwa, promując innowacyjne, śmiałe podejście do zrównoważonego rozwoju.
WWW: https://muzeumhutnictwa.pl/zielone-kompetencje-przyszlosci/
Przewodniczący: Robert Firmhofer, Centrum Nauki Kopernik
Sławomir Kasprzak, ZS Licealnych i Technicznych nr 1 w Warszawie
Prof. zw. dr hab. Dorota Klus-Stańska,
Mirella Kłosińska, Plan Be Eco
Karolina Kwiecińska, licealistka
Joanna Lilpop, Szkoła Edukacji PAFW i UW
Jacek Łęgiewicz, Samsung 
Iza Rutkowska, artystka
Michał Senk, Centrum Myśli Jana Pawła II
Dr Jędrzej Witkowski, Centrum Edukacji Obywatelskiej (CEO)
Przewodnicząca: dr Katarzyna Młynek, Centrum Nauki Kopernik
Dr Kamil Deresz
Dr Ilona Iłowiecka-Tańska
Anna Puchta 
Michał Romański
Dagmara Szawdyn 
Agnieszka Wichrowska
Piotr Wróbel
Kacper Zabielski